Capillaire opstijging
Het is alweer een tijdje droog. Eindelijk lijken er de komende dagen wat buitjes te vallen. Het is afwachten of deze hoeveelheid genoeg is. Op verschillende plaatsen is het water in de sloten al op zomerpeil gezet om de grondwaterstand minder hard te laten zakken. We kunnen niet voorspellen wanneer er een buitje valt, of regelen dat het gaat regenen. We kunnen er wel voor zorgen dat we de regen die valt zo goed mogelijk gebruiken.
De hoeveelheid vocht die beschikbaar is voor planten is het verschil tussen de veldcapaciteit van de grond en het verwelkingspunt van het gewas. Daarnaast zitten er grote verschillen tussen de verschillende grondsoorten. Zo is het beschikbare bodemvocht per 10 cm bij:
- Humusarm zand à 5 mm
- Humusrijk zand à 12 mm
- Zavelgrond à 21 mm
- Zware klei à 15 mm
Zware klei levert minder vocht omdat het vocht sterker bindt, waardoor het minder goed opneembaar is voor planten. Een goed groeiend gewas verdampt ongeveer op een mooie dag 4mm. Een zavelgrond die 40cm diep beworteld is levert dus 84 mm op (40cm/10cm * 21mm). Bij 4mm verdamping is dit genoeg voor 21 dagen groei (84mm/4mm). In een heel groeiseizoen gebruikt een gewas ongeveer 500mm water (125 dagen met 4 mm per dag). Gemiddeld valt er per groeiseizoen zo een 400 mm regen. Standaard is er dus een tekort van 100mm. In droge jaren is er al snel een tekort van 200mm. Gekeken wat er aan vocht in de bodem zit hebben we dus snel een tekort. Een hele belangrijke vochtvoorziening van planten is vocht door capillaire opstijging. Wanneer de afstand tussen het grondwater en de diepste wortels kleiner is dan 65 cm bij klei, 100 cm bij zavel en 80cm bij zand, kan er 2mm per dag worden aangevoerd via de ondergrond.
Levering capillaire opstijging
Stel we hebben een zavelgrond met een aardappelgewas. Het grondwater staat in het groeiseizoen gemiddeld 150 cm onder het maaiveld. De doorwortelbare diepte is 60cm. De doorwortelbare laag levert dus al 60cm/10cm*21mm = 126mm.
De afstand tussen het grondwater en de diepste wortels is 150 – 60 = 90 cm à Dit is ondieper dan 100cm, dus kan er 2mm per dag geleverd worden aan vocht.
Bij een groeiseizoen van 100 dagen wordt er 100 dagen * 2mm = 200 mm nagelevert.
De totale beschikbaarheid van het gewas is dus 200+126 = 326 mm. Er is dus nog ongeveer 500 – 326 = 174mm nodig wat in de vorm van een buitje zal moeten vallen.
Om te weten of het vocht de wortels nog kunnen bereiken kunt u met een grondboor een gat boren om te zien hoe diep het grondwater zit. U kunt hier een peilbuis in plaatsen om door het jaar heen de grondwaterdiepte makkelijk te zien.
Verbeteren capillaire opstijging
Een goede capillaire opstijging is dus ontzettend belangrijk voor de vochtvoorziening van onze gewassen. Bodemverdichting is echter ook één van de grootste problemen op onze akkers. Dit belemmert vochtinfiltratie maar ook het opstijgen van vocht. Daarnaast is het belangrijk om gewassen zo goed mogelijk te laten wortelen zodat de afstand tussen het grondwater en de wortels zo klein mogelijk blijft. Hier is in sommige gewassen door middel van bemesting wat in te sturen. Gebruik daarnaast komend seizoen om te kijken of uw percelen last hebben van verdichte lagen en maak en meerjarenplan om dit op te lossen.
*bericht is reeds verschenen in de nieuwsbrief