Is de bodem werkelijk het buffervat voor vocht?
Deze week heeft het eindelijk weer wat geregend. De hoeveelheid neerslag varieerde sterk van een paar millimeter tot ruim 40 mm. De afgelopen droogteperiode hoort bij de 5% droogste jaren. En wanneer er een bui valt, kan dit daarom soms te veel zijn. Dit zijn extremen die we meer zullen gaan zien de komende jaren. Het weer kunnen we niet veranderen, maar hoe we ermee omgaan hebben we zelf in de hand.
Sporen van droogte
Eén van de zaken die door droogte goed te zien is, is de structuur en samenstelling van de grond. Plaatsen waar het te nat was in de winter, laten nu waarschijnlijk het eerste vochttekort zien van het gewas. Dit kan komen door een ploegzool of andere oorzaken. Vooral de lichtere percelen lieten dit voorjaar de nadelen van slemp zien. In veel gewassen viel de structuur van de toplaag door de vele regen uiteen en vormde zo een harde korst. Opkomst van uien, bieten en ook aardappelen werd hierdoor bemoeilijk met soms overzaai tot gevolg.
Interne verslemping
De schade van verslemping is niet alleen aan de oppervlakte zichtbaar. Er kan namelijk ook interne verslemping optreden. De fijne bodemdeeltjes spoelen dan naar beneden en vormen daar een harde laag. Net als een ploegzool vermoeilijkt dit de infiltratie van water en ook de capillaire opstijging van water.
Bodemstructuur
Structuurschade aan een perceel kan meerdere oorzaken hebben. Het kan, zeker op kleigronden, calciumgebrek zijn. De verdichting van de grond kan worden gemeten aan het klei-humuscomplex (CEC). Dit complex bindt onder meer de mineralen calcium (Ca), magnesium (Mg) en kalium (K). De hoeveelheid en onderlinge verhouding zegt iets over de structuur van kleibodems. Zit er bijvoorbeeld veel kalium tussen de kleiplaatjes, dan liggen die te dicht bij elkaar. Zit er veel calcium tussen de kleiplaatjes, dan is de stand groter en is de grond luchtiger en levert een betere structuur. Magnesium heeft ongeveer hetzelfde effect, maar calcium is beter.
Meten is weten
Om te achterhalen wat de oorzaak is van een mindere structuur van de grond, zul je moeten meten. Graaf een profielkuil om te zien of er sprake is van interne slemp of een ploegzool. Bekijk met een grondboor eens tot waar het bodemvocht zit. Zo krijg je een goed beeld te krijgen van de vochtvoorziening van het perceel. Watertoevoer van onderen is immers ontzettend belangrijk, zeker in tijden van droogte! Neem daarnaast een bodemmonster om te bepalen hoe het zit met de hoeveelheid calcium, magnesium en kalium. Overweeg ook eens om een grondmonster dieper te laten nemen. Verzilting zal een steeds grotere rol gaan spelen en dit komt van onderaf. Natrium zal calcium verdringen van het klei-humuscomplex en zorgen voor een slechtere structuur.
Onder de loep nemen
Qua werkzaamheden op het land zijn de komende maanden rustiger, dus het is een ideaal moment om de bodem eens onder de loep te nemen. Het vergt even wat tijd, maar is ontzettend belangrijk. De oplossing is voor ieder bedrijf en perceel ook weer anders. Het is belangrijk dat je dit van jouw eigen percelen weet. Vervolgens kan een plan van aanpak worden gemaakt om te kijken hoe dit op te lossen is: ploegen of NKG, diepwoelen, diepwortelende groenbemester, compost strooien in het voorjaar, gips of bekalking, etc. De bodem is de basis, en het buffervat voor vocht, zorg ervoor dat het startpunt optimaal is.